Κίνημα Πανικού

Το αυτοαποκαλούμενο Κίνημα Πανικού (Mouvement panique) σχηματίσθηκε το 1962 στο Παρίσι.
451_orig
Εμπνευσμένοι από το θεό Πάνα και τον κινηματογράφο του Μπουνιουέλ, τα ιδρυτικά του μέλη,  Fernando Arrabal, Alejandro Jodorowsky και Roland Topor, επιδόθηκαν σε μία σειρά ακραίων εικαστικών δρώμενων και παραστάσεων που σόκαραν: έσφαζαν χήνες επί σκηνής, άλειφαν γυμνές γυναίκες με μέλι για να κολλήσουν επάνω τους ζωντανά φίδια, ενώ για την ταινία Το Ιερό Όρος (1973) του Jodorowsky, σκηνοθέτησαν την κατάκτηση του Μεξικό από τους Ισπανούς με πρωταγωνιστές βατράχους και σαύρες.
Ο λόγος πίσω από τις χαοτικές και σουρεαλιστικές δραστηριότητες του Κινήματος Πανικού δεν ήταν άλλος από την αντίδραση στην μετατροπή του σουρεαλιστικού κινήματος σε επικρατούσα τάση. Οι τρεις καλλιτέχνες επέλεξαν να διαμαρτυρηθούν για τον mainstream, πλέον, σουρεαλισμό, καθιστώντας τον ακόμη πιο ρηξικέλευθο – ακόμη σουρεαλιστικότερο.
Ένα από τα εμβληματικότερα έργα του Κινήματος Πανικού δεν είναι άλλο από το βιβλίο ενός εκ των τριών ιδρυτών του, το Le Locataire Chimerique του Roland Topor. Ο γνωστός στα καθ’ ημάς και ως Ο Ένοικος (εκδ. Opera 1994, μετ. Αχιλλέας Κυριακίδης) γράφτηκε το 1964 και είναι η ιστορία ενός ήπιου, φιλήσυχου και διακριτικού νεαρού άντρα ο οποίος μετακομίζει στο διαμέρισμα μίας γυναίκας μετά την αυτοκτονία της. Αρχικά ικανοποιημένος με το νέο του σπίτι, ο Trelkovsky αρχίζει να υποφέρει από ανεξέλεγκτο φόβο και άγχος μετά από μία παρατήρηση των γειτόνων του κατά τις ώρες της κοινής ησυχίας. Κατατρεγμένος από ενοχές και ανησυχίες οι οποίες σύντομα δίνουν τη θέση τους στον πανικό, ο Trelkovsky αποφεύγει να μετακινεί έπιπλα στο σπίτι του, απομονώνεται από τους φίλους του, για να καταβυθιστεί στην απόλυτη παράνοια. Εκτός ελέγχου πλέον, ο ήρωας του Topor παραμένει ένας παρατηρητής σε παράλυση, ο οποίος παρακολουθεί την απώλεια της ταυτότητάς του εν μέσω αιματοβαμμένων παραισθήσεων και σουρεαλιστικών φαντασιώσεων, για να καταλήξει σε μία αιματηρή κορύφωση.
Με εκτενείς αναφορές στον Κάφκα αλλά και τον Ντοστογιέφσκι, ο Roland Topor πλέκει μία αλληγορία για τον αντικονφορμισμό, τη σύγκρουση των τάξεων (οι αυστηροί γείτονες του Trelkovsky είναι αξιότιμοι Γάλλοι αστοί εν αντιθέσει με τον ήρωα), την αποξένωση των καλλιτεχνών, τον πολιτικό ακτιβισμό, και την απομόνωση στην οποία οδηγούν με ακρίβεια οι κοινωνικές πιέσεις.
Η σκοτεινή θεματική του Ενοίκου δεν πτόησε το ύφος του βιβλίου. Πιθανώς σε αυτό να συνετέλεσε και το γεγονός ότι ο Roland Topor υπήρξε καταξιωμένος κομίστας: ο Ένοικος διέπεται από τόνο εύθυμο και διαβάζεται μάλλον εύκολα.
Πιστός στο βιβλίο και στην αφοσίωση του Topor στο σουρεαλισμό, ο Roman Polanski μετέφερε τον Ένοικο στη μεγάλη οθόνη το 1976 κρατώντας για τον εαυτό του τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο Ένοικος του Πολάνσκι ακροβατεί ανάμεσα στην κωμωδία, το δράμα και τον τρόμο και αποτελεί, μαζί με το Μωρό της Ρόζμαρι και το Repulsion, τη σκοτεινή Τριλογία των Διαμερισμάτων του σκηνοθέτη.
 
[youtube]http://www.youtube.com/watch?v=aM3RtHxOCKs[/youtube]